Wiki90: stijlencyclopedie uit de jaren 90 op internet
Jacobus II van Engeland
Tegenwoordig is Jacobus II van Engeland een onderwerp van groot belang en relevantie geworden in de huidige samenleving. Of het nu op persoonlijk, professioneel of academisch niveau is, Jacobus II van Engeland heeft de belangstelling van veel mensen gewekt vanwege de impact en repercussie ervan op verschillende gebieden van het dagelijks leven. Daarom is het essentieel om alle aspecten die verband houden met Jacobus II van Engeland te analyseren en te begrijpen, vanaf de oorsprong tot de gevolgen op de korte en lange termijn. In dit artikel zullen we ons verdiepen in de fascinerende wereld van Jacobus II van Engeland, de vele facetten ervan onderzoeken en de mysteries ervan ontrafelen om een completer en diepgaander beeld van dit fenomeen te krijgen.
Wapens van Jacobus als koning van Engeland en Schotland
Jacobus II en VII (Engels: James) (Londen, 14 oktober1633 – Saint-Germain-en-Laye, 16 september1701) was koning van Engeland, Schotland en Ierland van 6 februari1685 tot 1688. Hij was de laatste rooms-katholieke monarch van Engeland, Schotland en Ierland. Sommigen van Jacobus' aanhangers waren het niet eens met zijn politieke overtuigingen. Hij was bijvoorbeeld een fanatiek aanhanger van de absolute monarchie. Ook waren die mensen het niet eens met zijn religieus beleid. Dat resulteerde uiteindelijk in de Glorious Revolution. Zowel door het Engelse parlement als het Ierse parlement werd Jacobus op 11 december 1688 afgezet. Het Schotse parlement zette hem op 11 april1689 af. Hij werd echter niet opgevolgd door zijn katholieke zoon, prins Jacobus Frans Eduard Stuart van Engeland en Schotland, maar door zijn protestantse dochter, koningin Maria II, en zijn schoonzoon en neef Willem III van Oranje-Nassau. Vanaf 1689 werden Willem en Maria gezamenlijk koning en koningin van Engeland, Schotland en Ierland. Jacobus II heeft nog één serieuze poging gedaan om zijn tronen te heroveren, in 1689. Hij landde toen in Ierland met een jacobitisch leger. Maar hij werd in de zomer van 1690 door de legers van Willem III verslagen tijdens de Slag aan de Boyne. Jacobus II keerde terug naar Frankrijk. Hij leefde de rest van zijn leven onder de bescherming van zijn neef en bondgenoot, koning Lodewijk XIV van Frankrijk.
Jacobus II is het best bekend om zijn inzet voor de absolute monarchie en tevens bekend omwille van zijn pogingen om in het koninkrijk de volledige godsdienstvrijheid in te voeren. Dit was echter tegen de wens van een meerderheid in het Engelse parlement. In Ierland en Schotland alsook in enkele Engelse en Welshe streken zoals Lincolnshire genoot Jacobus II wel de volledige steun van de katholiekgezinde bevolking en adel aldaar.
In 1643 ontving hij de titel hertog van York. Tijdens de burgeroorlog tussen de parlementsgezinden van Oliver Cromwell en de koningsgezinden werd hij door het parlement gevangengenomen, maar hij ontsnapte in 1648 naar Den Haag. In 1649 ging hij naar Frankrijk. In 1652 diende hij onder Turenne en in het Spaanse leger.
Eerste huwelijk
Na Richard Cromwells ontslag in 1659 als Lord Protector en de daaropvolgende instorting van het Engelse Gemenebest in 1660, werd Karel II op de Engelse troon hersteld. Hoewel Jacobus de vermoedelijke troonopvolger was, leek het op dat moment nog onwaarschijnlijk dat hij de Engelse Kroon zou erven. Karel was op dat moment nog een jonge man die in staat moest worden geacht om legale kinderen te verwekken. Op 31 december 1660, na zijn broers restauratie, werd Jacobus in Schotland tot Hertog van Albany verheven, als Schots complement van zijn Engelse titel, Hertog van York. Na zijn terugkeer naar Engeland veroorzaakte Jacobus onmiddellijk een schandaal door de aankondiging van zijn verloving met Anna Hyde, de dochter van Karels eerste minister, Edward Hyde. Toen hij haar in 1659 probeerde verleiden, had Jacobus beloofd met haar te trouwen. Anne werd in 1660 zwanger, maar na de Restauratie en Jacobus' terugkeer naar de macht, verwachtte niemand aan het koninklijk hof dat Jacobus zich daadwerkelijk aan zijn belofte zou houden en een burgervrouw zou huwen, ook al had hij van tevoren beloofd dat wel te doen. Hoewel bijna iedereen, met inbegrip van Annes vader, er bij het paar op aandrongen om vooral niet te trouwen, trouwde het echtpaar toch in het geheim. De officiële huwelijksceremonie vond op 3 september 1660 in Londen plaats. Hun eerste kind, Karel, die twee maanden na het huwelijk werd geboren, stierf nog voor zijn eerste verjaardag, net als vijf andere zonen en dochters. Slechts twee dochters overleefden hun kindertijd: Maria (geboren 30 april 1662), de latere echtgenote van stadhouder Willem III van Oranje en Anna (geboren op 6 februari 1665).
Samuel Pepys schreef dat Jacobus dol was op zijn kinderen en zijn rol als vader zeer serieus nam. Hij speelde met hen "als een gewone vader van een kind", een contrast met het ouderschap op afstand dat in de koninklijke kringen van die tijd gebruikelijk was. Jacobus' vrouw was hem zeer toegewijd en beïnvloedde veel van zijn beslissingen. Desondanks hield Jacobus er een verscheidenheid aan minnaressen op na, waaronder Arabella Churchill en Catherine Sedley. Hij had de reputatie de meest "openlijke vrouwenaanstaarder van zijn tijd" te zijn. Met Catherine Sedley kreeg Jacobus II een dochter, Catherine Darnley (zo genoemd omdat Jacobus II een afstammeling was van Henry Stuart Darnley). Anna Hyde overleed in 1671.
Restauratie van Huis Stuart
Bij het herstel van het Huis Stuart (de troonsbestijging van zijn broer Karel II) in 1660 werd hij 'Lord High Admiral' van Engeland. In die hoedanigheid was hij commandant van de marine en versloeg tijdens de Tweede Engels-Nederlandse Oorlog die hij zelf mede had uitgelokt, de Nederlanders in de Slag bij Lowestoft (1665). De kolonie Nieuw Amsterdam, die bij de Vrede van Breda1667 aan Engeland kwam, werd naar hem New York genoemd. Deze periode werd ook wel de Engelse Restauratie genoemd.
Onder invloed van zijn vrouw, Anna Hyde (22 maart1638 – 31 maart1671), met wie hij in op 24 november1659 te Breda was getrouwd, was hij overgegaan tot het katholicisme. Na de afkondiging van de Test Act (1673) moest hij daardoor al zijn ambten neerleggen. Op 21 november1673 hertrouwde hij te Dover met de katholieke Maria d'Este (5 oktober1658 – 7 mei1718), prinses van Modena. Zijn populariteit onder de bevolking nam steeds verder af en in 1678 moest hij zelfs vluchten.
Jacobus was de wettige troonopvolger, maar in 1680 brak een hevige strijd om zijn erkenning uit tussen koning en parlement, en tussen de politieke partijen van de Whigs (liberalen) en de Tories (conservatieven). Voor zijn veiligheid werd
hij door zijn broer als koninklijk stadhouder naar Schotland gestuurd, waar hij hard optrad tegen de protestanten.
In 1682 hadden de Whigs de strijd verloren en hun leiders gingen in ballingschap naar Nederland. Jacobus kon terugkeren naar Londen en was aan boord van het schip de Gloucester dat op 6 mei 1682 vastliep op een zandbank voor de kust van Great Yarmouth en zonk. Bij deze scheepsramp kwamen tussen de 120 en 350 mensen om het leven, omdat Jacobus aanvankelijk weigerde het schip te verlaten. Het protocol vereiste dat eerst de leden van de koninklijke familie van boord dienden te gaan voor de rest het schip mocht verlaten.
Toen Karel stierf zonder erfgenaam, was Jacobus de wettige opvolger voor de troon van Engeland en Schotland. De koning stierf op 6 februari1685 te Palace of Whitehall in Londen. Jacobus, hertog van York, volgde hem op als koning Jacobus II.
Uit zijn eerste huwelijk waren nog twee dochters in leven, beide protestants en ook uit zijn tweede huwelijk had hij geen mannelijke erfgenaam. Op 10 juni 1688 schonk echter zijn tweede vrouw het leven aan haar vijfde kind, ditmaal een zoon. De algemene ontevredenheid nam met de geboorte van deze katholieke erfgenaam nog meer toe. Het vooruitzicht van een katholieke dynastie was zeer bedreigend voor de protestanten, die niet gelukkig waren met een katholiek als hoofd van de Kerk van Engeland, noch met de religieuze tolerantie die Jacobus instelde met de Declaration of Indulgence. Dit leidde tot een samenzwering, de Glorious Revolution, met het doel de katholieke koning Jacobus II te vervangen door zijn dochter Maria, een overtuigd protestantse en lid van de publieke Kerk van Engeland.
Op 5 november1688 landde Maria's echtgenoot Willem III van Oranje-Nassau in Engeland (bij Torquay) met een groot Nederlands leger. Willem gaf het bevel het Engelse leger te ontbinden en daar werd goeddeels gehoor aan gegeven. Jacobus had daardoor al snel in Engeland zelf niet veel steun meer. Op 11 december vluchtte hij om vanuit het katholieke Ierland - een deel van zijn rijk waar hij nog wel steun had - de strijd voort te zetten. Hiermee kwam zijn regering feitelijk ten einde, omdat het parlement in Westminster zetelde.
Ballingschap en dood
Op 28 januari1689 besloot het parlement dat Jacobus met zijn vlucht afstand had gedaan van de troon en dat Willem en Maria hem wettig konden opvolgen. Hiermee kwam ook het primaat van het parlement over het koningschap vast te staan. De Schotten volgden het besluit op 11 april 1689. Jacobus was in Ierland nog aan de macht tot aan de Slag aan de Boyne op 1 juli1690.
Na zijn nederlaag vluchtte Jacobus naar Frankrijk, waar Lodewijk XIV hem een jaargeld gaf. Officieel trad hij nooit af en bleef hij aanspraak maken op de troon van Engeland, Schotland en Ierland. Hieruit ontstond het jacobitisme dat nog tot in het midden van de 18e eeuw een factor in de Engelse politiek zou blijven.
Hij mocht van Lodewijk XIV in het koninklijke kasteel van Saint-Germain-en-Laye nabij Parijs wonen. De vrouw van Jacobus en een paar van zijn volgelingen sloten zich bij hem aan en gingen ook in ballingschap. De meesten waren rooms-katholiek. In 1692 werd zijn jongste kind geboren, Louise Maria Theresia. Sommige volgelingen van Jacobus die nog in Engeland woonden, probeerden hem weer op de troon te zetten door koning Willem III in 1696 te vermoorden. Dit verraad werd echter op tijd ontdekt en zo kon de moord op Willem III worden vermeden. Dit voorval maakte Jacobus in Engeland nog minder populair. Lodewijk XIV heeft nog een poging gedaan om Jacobus tot koning van het Pools-Litouwse Gemenebest te laten verkiezen. Dit ging echter niet door.
Jacobus II stierf aan intracerebraal hematoom, een bloeding in de hersenen, op 16 september1701 te Saint-Germain-en-Laye. Zijn oudste dochter, Maria, was in 1694 overleden als koningin van Engeland. Na de dood van koning Willem III in 1702 werd een andere dochter van Jacobus, Anna, koningin van Engeland, Schotland en Ierland. Zij werd in 1707 de eerste koningin van het koninkrijk Groot-Brittannië.
Kinderen
Jacobus had zeker 20 kinderen bij vier verschillende vrouwen:
De vader van Jacobus II, koning Karel I. Hij regeerde Engeland van 1625 tot zijn afzetting in 1649.
De oudere broer van Jacobus II, koning Karel II. Hij regeerde Engeland van 1660 tot zijn dood in 1685.
Zijn oudste dochter, koningin Mary II. Zij was samen met haar man, Willem III, koning en koningin van Engeland van 1689 tot 1694. Hierna regeerde Willem alleen door tot zijn dood in 1702.
Zijn tweede dochter, koningin Anne. Zij werd na de dood van Willem III koningin. Zij was koningin tot haar dood in 1714.
↑Miller, blz. 46. Samuel Pepys schrijft in zijn dagboek dat Jacobus "mijn vrouw aandachtig bekeek". Ibid. Met Jacobus' smaak in vrouwen werd vaak de spot gedreven, zoals blijkt uit Gilbert Burnet beroemde uitspraak dat Jacobus' minnaressen hem wel "door zijn priesters moesten zijn gegeven als een vorm van boetedoening." Miller, blz. 59.