Dit artikel gaat in op het onderwerp Vrije associatie, dat de afgelopen jaren op verschillende gebieden aan relevantie heeft gewonnen. Sinds zijn opkomst heeft Vrije associatie de aandacht getrokken van academici, deskundigen en het grote publiek, waardoor controverse en debat over de implicaties en consequenties ervan zijn ontstaan. In de volgende lijnen zullen verschillende perspectieven en benaderingen met betrekking tot Vrije associatie, evenals de impact ervan op de samenleving, economie en cultuur, worden onderzocht. Door middel van een gedetailleerde en rigoureuze analyse is het doel om licht te werpen op dit onderwerp en bij te dragen aan het begrip en de reflectie over Vrije associatie.

Voor het psychologisch begrip, zie Associatie (psychologie)

Een vrije associatie is een zeer los staatsverband van meerdere soevereine staten.

De term vrije associatie is een vlag die vele ladingen dekt. Telkens gaat het wel over een los verband. Samenwerking is een mogelijk wezenskenmerk. Ook diplomatieke eenheid is een mogelijkheid. Soms kan het gaan om de bevoegdheid van een lidstaat die uitgevoerd wordt door een andere.

Zo vormen Nieuw-Zeeland en Niue een vrije associatie. Hierbij oefent Nieuw-Zeeland op vraag van Niue hun gezamenlijke buitenlandse politiek uit.

Soms kan het gaan om zuiver confederalisme, zoals het plan van de Baskische minister-president Juan José Ibarretxe beoogt met Spanje.