Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: Czerwieńsk (ujednoznacznienie).

Czerwieńsk

miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Kościół św. Wojciecha
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	lubuskie
Powiat	zielonogórski
Gmina	Czerwieńsk
Burmistrz	Piotr Iwanus
Powierzchnia	9,36 km²
Populacja (31.12.2019) • liczba ludności • gęstość	3988 426,1 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 68
Kod pocztowy	66-016
Tablice rejestracyjne	FZI
Położenie na mapie gminy Czerwieńsk Czerwieńsk
Położenie na mapie Polski Czerwieńsk
Położenie na mapie województwa lubuskiego Czerwieńsk
Położenie na mapie powiatu zielonogórskiego Czerwieńsk
52°00′56″N 15°24′18″E/52,015556 15,405000
TERC (TERYT)	0809034
SIMC	0988371
Urząd miejski pl. Rynek 25 66-016 Czerwieńsk
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa

Czerwieńsk (Czerwieńsk Odrzański, niem. Rothenburg an der Oder) – miasto położone na Wysoczyźnie Czerwieńskiej, w powiecie zielonogórskim, w województwie lubuskim, siedziba gminy Czerwieńsk.

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa zielonogórskiego.

Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. Czerwieńsk liczył 3988 mieszkańców.

Położenie

Czerwieńsk położony jest w południowej części województwa lubuskiego w powiecie zielonogórskim, w gminie Czerwieńsk.

Miasto leży na skrzyżowaniu dróg wojewódzkich:

• nr 279: Zielona Góra – Buchałów – Leśniów Wielki – Czerwieńsk – Wysokie
• nr 280: Zielona Góra – Czerwieńsk – Brody

Pod względem historycznym Czerwieńsk położony jest na Dolnym Śląsku. Obszar, na którym obecnie leży miasto, w średniowieczu stanowił część księstwa głogowskiego, a następnie księstwa krośnieńskiego, po czym w 1482 został włączony do Nowej Marchii, w granicach której od 1571 należał do Brandenburgii. W 1816 Czerwieńsk został włączony do pruskiej prowincji Śląsk, w wyniku czego obszar miasta ponownie stał się częścią Śląska.

Historia

• 1550 – Na terenie Brandenburgii, w odległości 5 km od swojej rodowej siedziby w Nietkowie rodzina von Rothenburg buduje pałacyk myśliwski; wokół niego powstaje wieś i osada rzemieślnicza znana jako Nowy Nietków..
• 1616-1648 – Dalszy rozwój po zakończeniu wojny trzydziestoletniej oraz przybycie sukiennic ze Śląska do miasta.
• 1654 – Budowa kościoła ewangelickiego – korzystają z niego także protestanci ze znajdującej się pod panowaniem katolickich Habsburgów Zielonej Góry; pierwszym pastorem zostaje Christoph Reiche.
• 24 stycznia 1690 – Założenie miasta Rothenburg an der Oder przez elektora brandenburskiego Fryderyka III; obok miasta nadal istnieje wieś Nowy Nietków. W tym czasie zbudowany został także Ratusz, czyli budynek istniejący do dzisiaj sprawujący funkcje siedziby gminy.
• 1701 – Brandenburgia staje się częścią Królestwa Prus.
• 1707 – Pastor Johannes Reiche zainicjował budowę nowego, obszerniejszego kościoła; budynek istniał do 1877 roku.
• 1811 – Pierwszy plan miasta, stworzony przez królewskiego urzędnika Niceusa.
• 1816 – Reforma administracyjna w Prusach – miasto zostaje przyłączone do prowincji śląskiej.
• 1870 – Uzyskanie połączenia kolejowego.
• 1871 – Miasto w granicach Niemiec.
• 1877 – Budowa nowego kościoła ewangelickiego – budynek istnieje do dziś i jest używany przez katolików.
• 1890 – Rodzina Starost buduje pierwszy tartak w mieście
• 1900 – Miasto liczy 632 mieszkańców
• 1901 i 1908 – Nowy Nietków włączony do miasta
• 1933 – Według spisu ludności miasto zamieszkuje 1430 osób
• 1945 – Włączenie miasta w granice Polski z zachowanymi prawami miejskimi i urzędem burmistrza; zmiana nazwy na obecną, zniszczenie. (przez kilka tygodni 1945 roku funkcjonuje także nazwa Rozborg)
• 20 listopada 1945 – Przemianowanie miasta w osadę wiejską, utrata praw miejskich oraz urzędu burmistrza
• 1957 – Przemianowanie miasta w osadę miejską
• 1 stycznia 1969 – Czerwieńsk uzyskuje ponownie prawa miejskie.
• 1975 – Przyłączenie miasta do województwa zielonogórskiego oraz rozpoczęcie budowy zaplecza technicznego dla magistrali kolejowej "Śląsk - Porty", zwanej potocznie "Odrzanką".
• 1983-1984 – Budowa Stacji Kolejowej Czerwieńsk Towarowy.
• 1998 – Przyłączenie miasta do województwa lubuskiego po zmianach terytorialnych w Polsce.
• 4 czerwca 1989 – Przeprowadzenie w mieście wielu inwestycji zapoczątkowanych zmianą ustrojową.
• październik 1990 – Wydawany jest w mieście pierwszy tytuł bezpłatnego miesięcznika "Czerwieńsk - U nas", będącym organem promulgacyjnym Rady Gminy i Miasta w Czerwieńsku.
• 2010 – Wystawa "Droga do wolności" przeprowadzona jest w lokalnym Gimnazjum (współcześnie Liceum Ogólnokształcące im. gen. Stefana Roweckiego "Grota") na temat historii Polski.

Demografia

Według danych z 31 grudnia 2007 miasto miało 4141 mieszkańców.

• Piramida wieku mieszkańców Czerwieńska w 2014 roku.

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są:

• Kościół ewangelicki, wybudowany przez pastora Martina Gottfrieda Juliusa Schöne w połowie XIX wieku, obecnie budynek – magazyn narzędziowni Budomont, ul. Zielonogórska 5
• Ratusz (będący siedzibą gminy Czerwieńsk) wybudowany w 1690
• Kaplice na terenie lokalnego cmentarza.
• Budynki zespołu folwarcznego, z XVII–XIX wieku:
  • Obora i stajnia
  • Chlewnia

Inne zabytki:

• Budynek dworca kolejowego z 1870 roku
• Kościół parafialny pw. św. Wojciecha, neogotycki, wybudowany na miejscu świątyni z 1707 roku, oddany do użytku dla wiernych 13 grudnia 1877 roku.

Komunikacja

Stacja kolejowa Czerwieńsk oraz nieużywane przystanki Czerwieńsk Mt i Czerwieńsk Towarowy. Transport publiczny zapewniał MZK Zielona Góra. Kursowały tu dwie linie:

1. 32 (Dworzec PKP – Czerwieńsk – Laski)
2. 34 (Dworzec PKP – Czerwieńsk – Wysokie)

Sport

Od 1947 roku w Czerwieńsku funkcjonuje piłkarski Klub Sportowy „Piast” Czerwieńsk. Zespół występuje w okręgówce a swoje domowe mecze rozgrywa na Stadionie Miejskim w Czerwieńsku.

W 2012 roku powstał w Czerwieńsku klub biegacza Ronin Czerwieńsk.

Miasta partnerskie

• Drebkau^{[potrzebny przypis]}
• Rothenburg/O.L.^{[potrzebny przypis]}

Przypisy

Bibliografia

• Gębicki Jacek, Kartka z historii kościoła w Czerwieńsku, „Czerwieńsk – U nas”, R. 1995, Nr 38, s. 9.
• Góralczyk Przemysław, Z dziejów Czerwieńska, „Czerwieńsk – U nas”, Nr 152, R. 2005, s. 8–9; Nr 165, R. 2006, s. 7; Nr 170, R. 2006, s. 10–11; R. 2006, Nr 171, s. 8; R. 2006, Nr 172, s. 9.
• Kres Bogdan, Groby ciałopalne w Czerwieńsku pow. Zielona Góra, Z badań nad przeszłością Ziemi Lubuskiej, Zielona Góra 1964.
• Strzyżewski Wojciech, Herby miejscowości województwa zielonogórskiego, (Czerwieńsk), Zielona Góra 1989, s. 18–19.

Linki zewnętrzne

• Rothenburg nad Odrą, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 176 .