Wiki90: Encyklopedia stylu lat 90. w Internecie
Ilirowie to temat, który wywołał wiele dyskusji w ostatnich latach. W miarę rozwoju społeczeństwa kwestia ta staje się coraz bardziej istotna i polaryzująca, generując sprzeczne opinie w różnych sektorach. W tym artykule podjęto próbę dogłębnej analizy Ilirowie, zbadania jej różnych aspektów oraz dostarczenia obiektywnych i aktualnych informacji na ten temat. Poprzez kompleksowe podejście ma na celu zaoferowanie czytelnikowi pełnego i zrównoważonego spojrzenia na Ilirowie, umożliwiając w ten sposób szersze i wzbogacające zrozumienie danego problemu.
Ilirowie – starożytny lud indoeuropejski zamieszkujący u schyłku epoki brązu i we wczesnej epoce żelaza (głównie w okresie halsztackim) zachodnie Bałkany, dokładniej tereny między wschodnim wybrzeżem Morza Adriatyckiego a środkowym Dunajem oraz obszary wschodnich Alp oraz Apulię na Półwyspie Apeninskim.
Istnieją hipotezy iż to wędrówka Ilirów wyruszających z pierwotnych siedzib nad Dunajem i atakujących Epirotów spowodowała ich przemieszczenie się do Epiru, a w konsekwencji m.in. wdarcie się ówcześnie północno-zachodnio-greckiego ludu Dorów na obszar Hellady ok. 1200 p.n.e. Początki genezy prailiryjskiej są wiązane czasami z częścią kultur mogiłowych, pewniejsze związki mają jednak już z kulturami wschodniohalsztackimi.
Od V wieku p.n.e. organizowali liczne małe państwa plemienne (m.in. Dardanowie, Autariaci, Dalmatowie, Liburnowie), na czele których stali książęta.
Na przełomie IV / III wieku p.n.e. nastąpiła ekspansja Celtów na Bałkany. Tereny Ilirów zostały złupione w 280-279 roku p.n.e. przez Celtów pod wodzą Brennusa.
W II wieku ilyryjskie plemię Dardanów stało się celem ataku celtyckich Skordysków występujących w sojuszu z królem Macedonii Filipem V.
Na przełomie II i I wieku p.n.e. bałkańscy Ilirowie zostali podbici przez Rzymian i włączeni w skład prowincji Iliria. W przekazach z tamtego okresu zachowały się świadectwa, że byli oni sprawnymi najemnikami, służącymi zarówno w armii rzymskiej, jak i w armiach greckich.
Istnieją teorie, że od VI wieku n.e. obszary Ilirów zasiedlała ludność słowiańska. Do połowy VII wieku odnotowuje się obecność słowiańskich plemion – na terenach iliryjskich osiedli Narentanie oraz plemiona serbskie, Dukljanie, Konawlanie, Trawunianie, Zahumlanie.
Potomkami niezromanizowanych Ilirów są najprawdopodobniej współcześni Albańczycy. Potomkami Ilirów (i Traków) zromanizowanych prawdopodobnie są Wołosi.
Kształtowała się na terenie na północ i wschód od Adriatyku od końca II tys. p.n.e. będąc pod wpływem sztuki mykeńskiej, następnie wpływy etruskie i z obszaru Siedmiogrodu. Od VIII-VII w. dominują wpływy halsztackie, jednak ze znaczącymi wpływami greckich kolonii na terenie gł. dzisiejszej Albanii. W okresie VI-V w. występuje styl situl, następnie wpływy celtyckie i od III-I w. p.n.e. romanizacja. Od VI w. p.n.e. budowano wielkie kurhany, pochówki wyposażano w liczne przedmioty luksusowe. Świątynie zdobione kamiennymi rzeźbami, występują wózki kultowe. Różnokształtna ceramika i wyroby metalowe z ornamentyką głównie geometryczną i przedstawieniami figuralnymi. Liczne figurki zwierząt i ludzi, obfitość bogato zdobionych wyrobów metalowych: broni, okuć, naczyń, ozdób, zapinek, a nawet masek. Również wyrabiano szklane paciorki, czasami też szklane naczynia.