Wiki90: Web'de 90'ların Stil Ansiklopedisi
Günümüz dünyasında İbrani alfabesi, ister bir tartışma konusu olsun, ister ilgili bir karakter olsun, ister simgesel bir tarih olsun, çeşitli alanlarda büyük önem kazanmıştır. Politikada, kültürde, bilimde ya da günlük yaşamda İbrani alfabesi kendisini eylemlerimizin ve kararlarımızın gidişatını belirleyen temel bir unsur olarak konumlandırdı. Bu makalede İbrani alfabesi'in farklı bağlamlardaki etkisini ve alaka düzeyinin yanı sıra toplumumuz üzerindeki etkisini de analiz edeceğiz. İbrani alfabesi ortaya çıkışından bu yana kayda değer bir ilgi uyandırdı ve varlığı bugün tartışma ve yansıma yaratmaya devam ediyor.
Bu maddenin veya maddenin bir bölümünün gelişebilmesi için Orta Doğu konusunda uzman kişilere gereksinim duyulmaktadır. (Mayıs 2020) |
İbrani alfabesi | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tarihçe | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
İbrani alfabesi (İbranice: אָלֶף־בֵּית עִבְרִי, romanize: Alefbet ivri), Sami dilleri grubuna bağlı ve İsrail'in resmî dili olan İbranicenin ve Aşkenaz Yahudilerinin konuştuğu bir Cermen dili olan Yidiş (Yahudi Almancası) ile Sefarad Yahudilerinin dili olan Ladino (Yahudi İspanyolcası) gibi diğer Yahudi dillerinin yazımında kullanılan Arami alfabesi kökenli bir ünsüz alfabesi.
Birçok Sami dilinde olduğu gibi İbrani alfabesi de sağdan sola doğru yazılan 22 temel sessiz harften oluşmaktadır. Harfler bitiştirilmez ve ayrı yazılır. Beş harfin sonda yazılışı farklıdır ve bunlara sofit denir. Sesli harfler (נִקּוּד, nikkud; çoğulu: nikkudot), ana harflerin altına konulan işaretler ile gösterilir. Ancak bu noktalamalar çoğu zaman kullanılmaz. Bunlar; ancak dini metinler, sözlükler ve yabancı kelimelerin doğru okunuşunu göstermek için kullanılır.
Her İbranice harfin sayısal bir değeri bulunmaktadır. Örneğin, alefin sayısal değeri 1 ve yodun sayısal değeri 10'dur; 11 sayısı ise bu iki harfin kullanımıyla gerçekleşir (יא).
Tarihi açıdan paleo-İbrani alfabesi olarak da isimlendirilen Fenike alfabesi Yahudi metinlerinde kullanılmış ana yazıyı oluşturmuştur, ancak bu yazının kullanımı MÖ 6. yüzyıl civarında Babil Sürgünü döneminde kalkmış ve Asur kökenli Arami alfabesi kullanılmaya başlanmıştır. Modern İbrani alfabesi Arami alfabesinden türemiş olmakla birlikte, Sâmirî alfabesi hala eski alfabeden evrilmiş bir yazı sistemi kullanmaktadır. Tarih boyunca az çok şekil değişiklikleri geçirmiş olan İbrani alfabesinin Antik Dönem İbrani Alfabesi, Kare Yazı, El Yazısı, Raşi ve Solitreo gibi biçimleri de bulunmaktadır.
Simge | Harf adı | Ses değeri | Sayısal (Matematiksel) değeri |
---|---|---|---|
א | alef | - (1) | 1 |
ב | bet ve | b, v | 2 |
ג | gimel | g | 3 |
ד | dalet | d | 4 |
ה | he | h (2) | 5 |
ו | vav | v | 6 |
ז | zayin | z | 7 |
ח | het | kh (ya da h) (3) | 8 |
ט | tet | t | 9 |
י | yud | y (4) | 10 |
ך* ve כ | kaf, haf | k, kh, h | 20 |
ל | lamed | l | 30 |
מ ve ם* | mem | m | 40 |
ן* ve נ | nun | n | 50 |
ס | sameh | s | 60 |
ע | ayin | - (5) | 70 |
פ ve ף* | pe ve fe | p, f | 80 |
צ ve ץ* | tsadik | ts (ya da tz/z) | 90 |
ק | kuf | k ya da q | 100 |
ר | reş | r | 200 |
ש | şin, sin | ş, s | 300 |
ת | tav | t | 400 |
Harf isimleri (Kodsuz) |
Varyantlar | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Çağdaş İbranice | Eski Ahit İbranicesi | |||||||
Serif | Sans- serif |
Tek Aralıklı | El Yazısı | Raşi | Fenikece | Paleo-İbranice | Aramice | |
Alef | א | א | א | |||||
Bet | ב | ב | ב | |||||
Gimel | ג | ג | ג | |||||
Dalet | ד | ד | ד | |||||
He | ה | ה | ה | |||||
Vav | ו | ו | ו | |||||
Zayin | ז | ז | ז | |||||
Het | ח | ח | ח | |||||
Tet | ט | ט | ט | |||||
Yod | י | י | י | |||||
Kaf | כ | כ | כ | |||||
Final Kaf | ך | ך | ך | |||||
Lamed | ל | ל | ל | |||||
Mem | מ | מ | מ | |||||
Sonda Mem | ם | ם | ם | |||||
Nun | נ | נ | נ | |||||
Sonda Nun | ן | ן | ן | |||||
Samekh | ס | ס | ס | |||||
Ayin | ע | ע | ע | |||||
Pe | פ | פ | פ | |||||
Sonda Pe | ף | ף | ף | |||||
Tsadi | צ | צ | צ | , | ||||
Sonda Tsadi | ץ | ץ | ץ | |||||
Qof | ק | ק | ק | |||||
Reş | ר | ר | ר | |||||
Şin | ש | ש | ש | |||||
Tav | ת | ת | ת |