Yahudi İtalyancası ya da İtalkian bir İtalo-Romans dili çeşididir. Ağırlıklı olarak 10. yüzyıl ile 20. yüzyıl arasında İtalya ve Korfu'da konuşulmuştur.

Adının konulması

İngilizce'de Judæo-Italian terimi Lazaro Belleli'nin 1904 yılında Yahudi Ansliklopedisi (Jewish Encyclopedia (vol. 7, 310-313)) için yazdığı, Korfu'daki Yahudiler'in dilini anlatan "Judæo-Greek and Judæo-Italian" isimli girişinde kullanılmıştır. Bu terimin İtalyancası olan Gergo giudaico-italiano ise ilk defa 1909 yılında Giuseppe Cammeo tarafından Studj dialettali isimli makalesinde kullanıldı.

Diğer isimler

• İtalyan Yahudiler'i İtalkian için "yabancı dil" ya da "İbranice olmayan dil" anlamına gelen "La'az"(לעז) ismini kullanırlar.
• 1609 Venedik Agadası'nda bu dil için Italiano kelimesi kullanıldı.
• Bazı tarihi açıklamalarda Orta Çağ'da İtalyanca için kullanılan "Latino" ve "Volgare" kelimelerine rastlanır.
• Bir dönem İtalya'nın Yahudiler'i gettolarda yaşamalarına zorladığı için ghettaiolo ismi kullanıldığı görülmüştür.
• Yahudi İtalyancası için sıkça kullanılan bir isim olan İtalkian 1942 yılında Solomon Brinbaum tarafından İbranice İtalkit (İtalyan) kelimesinden esinlenerek yaratılmıştır.

Özellikleri

Kelimeler İbranice fiillere İtalyanca fiil çekimleri eklenerek türetilir. Örneğin, İbranice "konuş" fiili "daber"dir ve "konuşmak" demek için İtalyancadaki mastar eki kullanılır: "dabberare". Yahudi İtalyancası'nda, İbranicenin yanı sıra Ladino ve Yidiş gibi diğer Musevi dilleri'nden de sözcükler girmiştir. Örneğin, bir Yahudi İtalyancası lehçesi olan Bagitto'da Ladino ve Lusitanik dillerinden birçok kelimeler bulunur.

20. yüzyılda yaşamış İtalyan bir din adamı olan haham Cassuto'ya göre İtalya'nın güneyinde bulunan Napoli Krallığı'ndan kovuldukları için İtalkian'da güney aksanı bulunur.

Nüfus

Bugün İtalkian anlayan 4.000'den az insan bulunur ve bunların sadece 200'u akıcı olarak konuşabilmektedir.

Ayrıca bakınız

• İtalkim

Yahudi dilleri Afro-Asya İbraniceler: İbranice (Kutsal İbranice) Samiri İbranicesi Yemen İbranicesi Aramiceler: Hulaula Lişan Didan Lişana Deni Lişanid Noşan Yahudi Aramicesi Arapçalar: Yahudi Arapçası Yahudi Bağdat Arapçası Yahudi Fas Arapçası Yahudi Irak Arapçası Yahudi Trablus Arapçası Yahudi Tunus Arapçası Yahudi Yemen Arapçası Diğer: Kayla Yahudi Berbericesi

Hint-Avrupa Cermen: Yeşiviş Yidiş Yingliş Roman: İtalkian Katalanik Ladino (Haketia) Lusitanik Şuadit Yahudi Aragoncası Yahudi Latincesi Zarfatik Hint-İran: Buhori Cuhuri Cidi Diğer: Knaanik Yevanik

Türk Karayca Kırımçakça

Diğer Kartveli: Gruzinik Dravid: Yahudi Malayalamı g t d

Kaynakça

• Birnbaum, Solomon. "Jewish Languages", in Essays in Honour of the Very Rev. Dr. J. H. Hertz, Chief Rabbi of the United Hebrew Congregations of the British Empire, on the Occasion of His Seventieth Birthday, September 25, 1942 (5703). Ed. I. Epstein, E. Levine, C. Roth. London, E. Goldston, . 51-67 (63, 67).
• Cassuto, Umberto. "Parlata ebraica". Vessillo Israelitico 57 (1909): 254-260.
• Ferretti Cuomo, Luisa. "Italchiano versus giudeo-italiano versus 0 (zero), una questione metodologica", in Italia: studi e ricerche sulla storia, la cultura e la letteratura degli Ebrei d'Italia 3.1-2 (1982): 7-32.
• Fortis, Umberto. La parlata degli ebrei di Venezia e le parlate giudeo-italiane. La Giuntina, 2006. ISBN 88-8057-243-1.
• Fortis, Umberto and Zolli, Paolo, La parlata giudeo-veneziana: Assisi/Rome 1979 ISBN 88-85027-07-5
• Gold, David L. "The Glottonym Italkian", in Italia: studi e ricerche sulla storia, la cultura e la letteratura degli Ebrei d'Italia 2.1-2 (1980): 98-102.
• Mayer Modena, Maria Luisa, “Le parlate giudeo-italiane”, in Storia d'Italia. Gli ebrei in Italia, a cura di Corrado Vivanti, vol. II, Dall'emancipazione a oggi, Einaudi, Torino 1997, pp. 939–963. Merzagora, Giovanna Massariello, Giudeo-Italiano Profilo dei dialetti italiani 23: Pisa 1977
• Pomi, David de, 1525-ca. 1593. Tsema David. Dittionario novo hebraico, molto copioso, dechiarato in tre lingue. Venetijs: Apud Ioannem de Gara, 1587.

Dış bağlantılar

• Yahudi İtalyancası
• La Ienti de Sion

Yahudilik ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

Hint-Avrupa dil ailesi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.