Wiki90

 Wiki90.com

Wiki90: Web'de 90'ların Stil Ansiklopedisi

90'ların ruhunu yakalayan çevrimiçi ansiklopedi Wiki90'a dalın. İnternet'in ilk günlerini hatırlatan tasarımı ve zengin bilgi deposuyla Wiki90, nostalji ve öğrenmeye açılan portalınızdır. Unutulmaz bir dönemin ikonik anlarını çevrimiçi olarak keşfedin ve yeniden yaşayın!

Uygur alfabesi

Günümüz dünyasında Uygur alfabesi, toplumun farklı kesimlerinde ilgi kazanan, yaygın olarak tartışılan bir konudur. Uygur alfabesi, ekonomi üzerindeki etkisinden kişilerarası ilişkiler üzerindeki etkisine kadar sonsuz tartışmalara ve düşüncelere yol açtı. Zaman ilerledikçe Uygur alfabesi'e ilişkin görüş ve bakış açıları evrimleşerek, konuya ilişkin çok çeşitli yaklaşım ve analizlerin ortaya çıkmasına neden oldu. Bu makalede, Uygur alfabesi'in farklı boyutlarını keşfedeceğiz ve bu çok alakalı konuya kapsamlı bir vizyon sağlamak amacıyla onun mevcut bağlamda önemini analiz edeceğiz.

Bu madde Türk dil ailesinin Karluk grubundaki Yeni Uygurcayı yazmak için kullanılan yazı sistemi hakkındadır. Türk dil ailesinin Sibirya grubundaki Eski Uygurcayı yazmak için kullanılan sistem için Eski Uygur alfabesi sayfasına bakınız.

Uygur alfabesi, çağdaş Türk yazı dillerinden Uygurcanın yazımı için kullanılan alfabedir. Uygurca 10. yüzyıldan beri Arap alfabesi ile yazılmaktadır. 1969-1983 yılları arasında Çin hükûmetinin hazırlattığı Uygur Latin alfabesi ile yazılmış fakat sonra Uygurca sesleri gösteren ek işaretler ile Arap alfabesine dönülmüştür. Aşağıdaki kıyaslama Arap, Latin ve Kiril harflerinin bir karşılaştırılmasıdır:

Uygur alfabelerinin kıyaslanması
Arap Kiril Pinyin Latin OTA Takribî Türkçe ses değeri IPA   Arap Kiril Pinyin Latin OTA Takribî Türkçe ses değeri IPA
ئا A a A a A [a] ق Қ қ Ⱪ ⱪ Q q K (gırtlaktan) [q]
ئە Ә ә Ə ə E e Ä ä E (açık) [æ] ك К к K k K [k]
ب Б б B b B [b] ڭ Ң ң NG ng Ñ ñ nğ (artdamaksıl N) [ŋ]
پ П п P p P [p] گ Г г G g G [ɡ]
ت Т т T t T [t] ل Л л L l L [l]
ج Җ җ J j J j C c C [ʤ] م М м M m M [m]
Zh zh
چ Ч ч Q q Ch ch Ç ç Ç [ʧ] ن Н н N n N [n]
Ch ch
خ Х х H h X x H (hırıltılı) [x] ھ Һ һ Ⱨ ⱨ H h H [h]
د Д д D d D [d] ئو О о О о O [o]
ر Р р R r R [r] ئۇ У у U u U [u]
ز З з Z z Z [z] ئۆ Ө ө Ɵ ɵ Ö ö Ö [ø]
ژ Ж ж Ⱬ ⱬ Zh zh J j J [ʒ] ئۈ Ү ү Ü ü Ü [y]
س С с S s S [s] ۋ В в V v W w V v V [v]
W w W w [w]
ش Ш ш X x Sh sh Ş ş Ş [ʃ] ئې Е е E e Ë ë E e E (kapalı) [e]
Sh sh
غ Ғ ғ Ƣ ƣ Gh gh Ğ ğ Ğ [ʁ] ئى И и I i İ i İ veya I [i]
I ı [ɨ]
ف Ф ф F f F [f] ي Й й Y y Y [j]

Uygur Kiril alfabesi ek olarak iki harfe sahiptir, ki bunlar iki sesin birleşimidir. Bunlar aşağıda Arap, Pinyin ve Latin alfabelerindeki eşdeğeriyle gösterilmiştir.

Kiril Arap Pinyin Latin
Ю ю يۇ yu
Я я يا ya

Alfabe öncesi kullanımda olan alfabeler:

Kaynakça

Enciclo
Wikious
Sapientia
Scientia
Boobota
Anandapedia
Sagapedia
Wikithot